İthalatta Korunma Önlemlerine İlişkin Tebliğ (No: 2022/2) (27.07.2022 t. 31905 s. R.G.)

Ticaret Bakanlığından:

Kapsam

MADDE 1- (1) Bu Tebliğ, 10/5/2004 tarihli ve 2004/7305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İthalatta Korunma Önlemleri Hakkında Karar ve 8/6/2004 tarihli ve 25486 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İthalatta Korunma Önlemleri Yönetmeliği çerçevesinde 9/10/2021 tarihli ve 31623 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İthalatta Korunma Önlemlerine İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2021/8) ile açılan korunma önlemi soruşturması sonucunda alınan kararı içermektedir.

Soruşturma

MADDE 2- (1) Ticaret Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü tarafından yürütülerek tamamlanan soruşturma kapsamında ulaşılan bilgi ve bulguları içeren özet sonuç raporu Ek-1’de yer almaktadır.

Karar

MADDE 3- (1) İthalatta Korunma Önlemlerini Değerlendirme Kurulu soruşturma sonucunda varılan tespitler ışığında, 7325.91.00.00.00 ve 7326.11.00.00.00 Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları altında sınıflandırılan eşyaların ithalatında aşağıdaki tabloda gösterildiği şekilde 3 (üç) yıl süreyle ek mali yükümlülük şeklinde korunma önlemi uygulanmasına, Dünya Ticaret Örgütü Korunma Önlemleri Anlaşmasının (Anlaşma) 12.3 üncü maddesi gereğince soruşturma konusu eşyanın ihracatçıları olarak önemli bir menfaati olan DTÖ üyeleri ile talep olması halinde istişarelerde bulunulmasına, Anlaşmanın 9.1 inci maddesi gereğince gelişmekte olan ülkelere muafiyet tanınmasına ve önlemin istihsali hususunda Cumhurbaşkanlığına öneride bulunulmasına toplantıya katılan üyelerin oy birliği ile karar vermiştir.

(2) Birinci fıkrada belirtilen önlem, ilgili Cumhurbaşkanı Kararının yürürlüğe girmesiyle uygulanmaya başlar.

Yürürlük

MADDE 4- (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 5- (1) Bu Tebliğ hükümlerini Ticaret Bakanı yürütür.

Ek-1

ÖĞÜTÜCÜ BİLYA İTHALATINA YÖNELİK KORUNMA ÖNLEMİ SORUŞTURMASINA İLİŞKİN ÖZET SONUÇ RAPORU

1. SORUŞTURMAYA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER

1.1. Başvuru

Öğütücü bilya ithalatında korunma önlemi uygulanmasına yönelik başvuru, yerli üretici Grindballs Çelik Bilya San ve Tic. A.Ş. tarafından yapılmıştır. Soruşturmanın açılmasını takiben, döküm bilya üreticisi Çemaş Döküm Sanayi A.Ş. de soruşturma konusu ürünün ithalatında korunma önlemi alınması talebi ile yerli üretici olarak soruşturma sürecine dâhil olmuştur. Bu çerçevede başvuru sahibi firmalar, soruşturma konusu ürünün en büyük yerli üreticileri olarak yerli üretiminin önemli bir kısmını (%86) gerçekleştirmektedir. Sektörde faaliyet gösteren ve korunma önlemi başvuru sürecine dâhil olmayan diğer yerli üreticiler, Altın Bilya San. ve Tic. Ltd. Şti ve Bifa Çelik Dövme San. ve Tic. Ltd. Şti. ise yerli üretimin geri kalanını gerçekleştirmektedir.

Başvuru sahibi Grindballs, öğütücü bilya olarak adlandırılan dövme ballex ve barex üretimini gerçekleştirmekte, başvuru konusu ürünün diğer üreticisi ve Çemaş ise döküm öğütücü bilya üretimi yapmaktadır.

Bu veriler ışığında başvuru sahibi firmaların, İthalatta Korunma Önlemleri Yönetmeliği’nin 2 nci maddesinde “yurtiçinde faaliyet gösteren ve benzer veya doğrudan rakip malların tamamını veya önemli bir kısmını üreten üreticiler” şeklinde belirtilen “yerli üretici” tanımını karşıladığı ve bu çerçevede temsil şartını sağladığı değerlendirilmektedir.

1.2. Soruşturma Açılması

Başvurunun ön incelemesinde başvuru konusu ürünün ithalatında artış ve yerli üretim dalının ekonomik göstergelerinde zarar veya zarar tehdidi bulunduğu, bunların arasında da illiyet bağının oluştuğuna ilişkin iddialar İthalatta Korunma Önlemleri Kurulu’na (Kurul) sunulmuş olup, Kurul başvuru konusu ürün için bir korunma önlemi soruşturması açılmasına karar vermiştir.

Bu çerçevede, 9/10/2021 tarihli ve 31623 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İthalatta Korunma Önlemlerine İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2021/8) ile bahsi geçen Kurul kararı ilan edilerek anılan eşya ithalatına karşı korunma önlemi soruşturması açılmıştır. Ayrıca, soruşturmanın açıldığına ilişkin bildirim, 13/10/2021 tarihinde G/SG/N/6/TUR/28 simgesi ile Dünya Ticaret Örgütü internet sitesinde yayımlanmıştır.

1.3. İlgili Taraflar

Soruşturma açılış Tebliğinde ilgili taraflara kendilerini tanıtmaları, varsa sözlü olarak dinlenme taleplerini iletmeleri, istenen bilgi ve belgeleri sunmaları için 30 gün süre verilmiş olup talep eden taraflar için bu süre 10 gün uzatılmıştır. Bu çerçevede, öngörülen süre içerisinde 3 adet yurtdışında yerleşik ihracatçı/üretici firma, 2 adet Türkiye’de yerleşik ithalatçı/kullanıcı firma ve 7 adet yabancı hükümet, diplomatik temsilcilik ve sektör kuruluşu niteliğinde diğer ilgili taraf olmak üzere toplam 12 ilgili taraf başvurusu alınmış olup, ilgili tarafların listesi Ek-1’de yer almaktadır.

1.4. Yerinde İnceleme

Soruşturma kapsamında başvuru sahibi firmalar tarafından Bakanlığımıza iletilen ekonomik göstergelerin doğruluğunu teyit etmek ve soruşturma konusu ürünün üretim sürecine ilişkin bilgi temin etmek amacıyla, 23/12/2021 tarihinde yerli üretici Grindballs firmasının Dilovası Sanayi Bölgesinde yer alan üretim tesisinde ve 16/3/2022 tarihinde diğer yerli üretici Çemaş firmasının Kırşehir’deki üretim tesisinde yerinde incelemeler gerçekleştirilmiştir.

1.5. Soruşturma Dönemi

Soruşturma dönemi olarak yıl bazında 2017 - 2020 yılları esas alınırken, dönemsel olarak anılan yılların yanı sıra 2021 yılının ilk 9 aylık dönemine ait verilere de soruşturmada yer verilmiştir. Bunun yanında, ithalatın güncel durumunu gözlemleyebilmek amacıyla 2022 yılının ilk 5 aylık ithalatı da soruşturma kapsamında değerlendirilmiştir.

1.6. Soruşturma Süreci

1.6.1. İlgili Tarafları Dinleme Toplantısı ve Bireysel Toplantılar

Soruşturma ilgili taraf soru formları soruşturma açılış Tebliğinin yayımı itibariyle Bakanlığın internet sitesinde yayımlanmış olup yerli üreticiler, ithalatçılar, yurt dışında yerleşik üretici/ihracatçılar ve diğer ilgili taraflara görüşlerini iletmeleri için Tebliğin yayımından itibaren 30 gün süre verilmiştir.

Soruşturma kapsamında ithalatçı, ihracatçı ve diğer ilgili tarafların görüşlerinin dinlenilmesi amacıyla 12/4/2022 tarihinde kamu dinleme toplantısı, Covid-19 nedeniyle video konferans yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Kamu dinleme toplantısı sonrasında 22/4/2022 tarihine kadar Bakanlığımıza ulaşan ilgili tarafların gizli olmayan görüşleri Bakanlığın internet sitesinde yayınlanmıştır.

2. SORUŞTURMA KAPSAMI ÜRÜN

2.1. Genel Bilgiler

Soruşturma konusu ürün, yürürlükte bulunan Türk Gümrük Tarife Cetveli’nde 7325.91.00.00.00 Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonunda (GTİP) sınıflandırılan “Öğütücü bilyalar ve öğütmeye mahsus benzeri eşya” tanımlı ürünler ile 7326.11.00.00.00 GTİP’sinde sınıflandırılan “Öğütücü bilyalar ve öğütmeye mahsus diğer eşya” tanımlı eşyadır.
 

2.2 Soruşturma Konusu Ürünün Kullanım Alanları

Soruşturma konusu ürün ticari olarak “öğütücü bilya” şeklinde tanımlanmakta olup, öğütme ortamlarında (bilyalı değirmenler veya SAG değirmenler) cevherin ince boyutlara öğütülmesinde kullanılmaktadır. Çelik öğütücü bilyalar 20 mm’den 125 mm’ye kadar farklı boyutlarda üretilmektedir. Öğütücü bilyalar ağırlıklı olarak maden ve çimento sanayilerinde sarf malzemesi olarak kullanılmaktadır.

2.3 Soruşturma Konusu Ürünün Üretim Süreci

Dövme öğütücü bilyaların üretim sürecinde, üretime girecek hammaddeler öncelikle giriş kontrolüne tabi tutularak kabul edilir. Ardından indüksiyonlu ısıtma sistemi ile 1.200 °C’ye kadar ısıtılan çelik çubuklar, homojen ve tam kontrollü ısı dağıtımı ile haddelenmeye hazır hale getirilir. Hassas bilya haddeleme metoduyla üründe kesintisiz ve homojen lif akışı sağlanır. Sonrasında ürünlerin dayanımını arttırmak için ilgili ısıl işlem süreci uygulanır. Son kontrolün ardından paketleme yapılarak ürün sevke hazır hale getirilir. Döküm bilya üretim sürecinde ise demir indüksiyon ocaklarında 1500 °C ve üzeri sıcaklıklarda ergitilmesi suretiyle eriyik hale getirilir ve kum kalıplar içerisinde döküm kalıplara dökülerek bilya aşaması tamamlanır. Sonrasında kalıp üzerinde bulunan yolluk-çapak giderme işlemleri ile temizlenerek en son aşama olan ısıl işlem fırınlarında sertleşmesi sağlanır ve gerilim giderme ile paketlenerek ürün sevke hazır hale edilir.

2.4 Benzer ve Doğrudan Rakip Ürün

Üretim metotlarında bazı farklılıklar olmakla beraber döküm ve dövme bilyalar ikame ürünlerdir. Bir ürün performansını arttırdığında diğeri ise fiyatını düşürdüğünde birbirlerinden pazar alabilmekte ve direkt ikame edilebilmektedir.

İthal ve yerli öğütücü bilya ürünü, birbirlerinin yerine kullanılabilmekte ve fiziksel-kimyasal özellikleri ile üretim teknolojileri açısından benzerlik göstermektedir. Bu faktörler göz önüne alındığında yerli üretilen ürün ile ithal edilen ürün benzer ve doğrudan rakip ürün olarak değerlendirilmektedir.

2.5 Soruşturma Konusu Ürünün İthalatında Uygulanan Mevzuat

Soruşturma konusu ürünün ithalatında hâlihazırda uygulanmakta olan Gümrük Vergisi ve Katma Değer Vergisi oranları Ek-2’de gösterilmektedir.

3 İTHALATIN SEYRİ VE GERÇEKLEŞME KOŞULLARI

Soruşturma konusu ürün için mutlak ve nispi ithalatın, ithalatın yurt içi piyasadan aldığı payın ve ithalatın ülkelere göre dağılımının yıllar itibariyle seyri aşağıda verilmektedir.

3.1 İthalatın Miktar ve Oransal Değişimi

Soruşturma konusu ürünün ithalat miktarı 2018-2020 yılları arasında miktar ve değer bazında artan bir seyir izlemiştir. Özellikle 2021 yılının ilk 9 aylık döneminde 2020 yılının aynı dönemine kıyasla ithalatta ciddi bir yükseliş olduğu görülmektedir. Bu çerçevede, bütün olarak değerlendirildiğinde, soruşturma dönemi boyunca ithalatın genel olarak yükseliş kaydettiği, ayrıca 2021 9 aylık dönemde ani ve keskin bir artış olduğu gözlenmektedir. Bununla birlikte, ithal ürün ortalama birim fiyatı soruşturma dönemi boyunca dalgalı bir seyir izleyerek 2020 yılında soruşturma konusu dönemin en düşük seviyesine gerilemiştir.
 

3.2 Nispi İthalat

3.2.1 İthalatın Yerli Üretime Oranı

Nispi ithalat, ithalatın yerli üretime oranına tekabül etmekte olup söz konusu veri yukarıda yer alan tabloda endeks ve değişim oranlarıyla birlikte gösterilmiştir. İthalatın yerli üretime oranı, ithalatın yerli üreticilerin üretimine miktar bazında oranlanması sonucunda elde edilmiştir.

İthalatın yerli üretime oranının 2017-2020 döneminde düşüş gösterdiği, 2017 yılında 100 olan endeksin 2020 yılında 60 seviyelerine düşmesine rağmen 2021 9 aylık dönemde 2020 9 aylık dönemde 100 olan endeksin 231 seviyesine yükseldiği görülmektedir.

3.2.2 İthalatın Piyasa Payı

İthalatın piyasa payı hesabında, Grindballs ve Çemaş firmalarının yurt içi satışları ile ithalat istatistikleri kullanılarak yurt içi piyasa (tüketim) verisine ulaşılmış olup ithalatın tüketime oranı ile ithalatın piyasa payı elde edilmiştir.

Bu çerçevede, ithalatın piyasa payı endeksi, 2019 yılında 93 ile soruşturma döneminin en düşük seviyesine inmiş, 2020 yılında ise 95 olarak gerçekleşmiştir. Diğer taraftan, 2021 9 aylık dönemde ise bir önceki döneme kıyasla endeks 155 seviyesine ulaşmıştır.

3.3 Ülkeler İtibariyle İthalat

Soruşturma konusu ürünün ithalatı 2020 yılında toplam 14 ülkeden gerçekleşmiş olup, anılan ithalata ilişkin 2017-2020 yılları ile 2020 ve 2021 yılları Ocak-Eylül dönemine ait verilere Ek-3’de yer verilmiştir. Miktar bazında öğütücü bilya ithalatı 2020 yılında ağırlıklı olarak sırasıyla Tayland (%48), İspanya (%17) ve İran’dan (%13) yapılmış olup söz konusu ülkelerden yapılan ithalat toplam ithalatın %78’ine tekabül etmektedir. 2021 yılı 9 aylık dönemde ise %38’lik pay ile Mısır birinci sırada yer alırken, %19’luk pay ile Tayland 2. sırada, %17’lik pay ile İran 3. sırada yer almaktadır.

Öğütücü bilya ithalatına birim fiyatlar itibariyle bakıldığında ise, 2017-2020 yıllarında ithal birim fiyatları dalgalı seyir izlemiş olmakla birlikte, tüm ülkelerden ortalama ithal birim fiyatın, 2020 yılında soruşturma döneminin en düşük seviyesine gerilediği görülmektedir. Bununla birlikte, 2021 9 aylık dönemde ithalatta birinci tedarikçi konumunda bulunan Mısır’ın ithal birim fiyatının (0,96 $/Kg) ve ikinci sırada yer alan İran’ın ithal bitim fiyatının (0,77 $/kg) soruşturma dönemi ortalama birim fiyatların da altında seyrettiği anlaşılmaktadır. (Ek-3)

3.4 Öngörülmeyen Gelişmeler

Dünya Ticaret Örgütü Korunma Önlemleri Anlaşması’nın dayanağını teşkil eden GATT Madde XIX’a göre, soruşturma konusu ürünün yerli üreticileri üzerinde ciddi zarar veya ciddi zarar tehdidine neden olan ithalat artışının ”öngörülmeyen gelişmeler”e bağlı olarak gerçeklemiş olması gerekmektedir. Bu bölümde bahsi geçen husus incelenmiştir.

Aşağıdaki tablo, soruşturma konusu ürünün 2021 yılı ihracat miktarına göre sıralanmış olan dünya geneli ihracatının seyrini göstermekte olup International Trade Centre’dan edinilen veriler kullanılarak hazırlanmıştır.

*7326.11 ve 7325.91 altında yer alan dünya ihracatı konsolide edilmiştir.

İhracat verileri ülkeler bazında değerlendirildiğinde, Çin’in 2017-2021 yılları arasında dünyadaki en büyük ihracatçı ülke olduğu, 2020 yılında ihracatının bir miktar azaldığı görülmektedir. Türkiye’nin en önemli tedarikçilerinden olan Tayland’ın da bu 5 yıllık dönemde ihracatını önemli oranda arttırdığı dikkat çekmektedir. Tayland, soruşturma konusu ürünün ihracatında agresif bir artış kaydederek 2017-2021 yılları arasında dünyaya ihracatını % 20’nin üzerinde artırmış ve artış oranında ilk 5 ihracatçı arasında öne çıkmıştır. Söz konusu dönem Tayland’ın Türkiye’ye ihracatının da dört kata yakın artış gösterdiği döneme karşılık gelmektedir.

Covid-19 etkisiyle uluslararası tedarik kanallarında ve lojistik sektöründe ortaya çıkan sorunlar ile hammadde ve navlun fiyatlarında görülen artışlardan dolayı anılan eşyanın dünya geneli toplam ihracatı 2019-2020 döneminde düşüş göstermiştir. Diğer taraftan, Türkiye’nin anılan eşya ithalatı aynı dönemde artış göstermiş ve en fazla ithalat yapılan ülke Tayland olmakla beraber ülke kompozisyonunda da değişme olmuştur.

Bu dönemde özellikle yakın coğrafi konumda bulunan Mısır ve İran’dan ithalat artışı dikkat çekicidir. İran’daki en büyük tedarikçilerden biri olan Arma Industrial Group firmasının internet sitesinde yer alan bilgiler son dönemde çelik bilya üretiminde kapasite artışına gittiklerini ve ülke içindeki toplam üretimin ülkedeki talebin çok daha üzerinde olduğunu göstermektedir. Diğer taraftan, İran’da doğalgaz maliyetlerinin düşük olmasının kendilerini çelik ürün ihracatı konusunda dünya piyasalarında avantajlı bir konuma getirdiği belirtilmektedir.

Diğer yandan 2017 ve 2018 yıllarında öğütücü bilya ithalatımız bulunmayan Mısır’daki yeni üretici firmaların Türkiye’ye büyük miktarda ve düşük birim fiyatlı uzun dönemli satış stratejisi izleyerek Türkiye pazarına giriş yaptığı bilinmektedir.

Bunların yanı sıra, ülkeler itibariyle ithal birim maliyetlerinin gösterildiği Ek-3 tablosundan da görüldüğü üzere, 2020 ve 2021 yıllarında yılında İran ve Mısır gibi ülkelerden ülkemize gerçekleşen ithal birim fiyatlarının ortalama birim fiyatların altında kaldığı görülmektedir.

Yukarıda sayılan nedenlerle, öğütücü bilya ihracatının öngörülmeyen şekilde arttığı, birim fiyatların düştüğü ve anılan üründe önemli ihracatçı ülkelerin ihracatlarını ülkemize yönlendirdiği, ülkemizi hedef pazar olarak belirledikleri ve ülkemiz piyasasında ithalatın payının artmasına neden oldukları değerlendirilmektedir.

3.5 Fiyat Karşılaştırması